Πέντε χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Σπάρτης, ο Μυστράς σε κάνει να αισθάνεσαι ότι ο χρόνος σταμάτησε .Τα φρούρια, οι εκκλησίες, τα αρχοντικά και τα παλάτια διαφυλάττουν τη δόξα και είναι αντιπροσωπευτικά του βυζαντινού μεγαλείου και πολιτισμού.

Ο Μυστράς ιδρύεται και ακμάζει κατά τους τελευταίους αιώνες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και σχεδόν αμέσως αναδεικνύεται σε ένα από τα δυναμικότερα κέντρα καλλιτεχνικής παραγωγής, μέσα στα όρια του κατακερματισμένου, πλέον, βυζαντινού κόσμου. Η θέση του αυτή ενισχύεται ιδιαίτερα μετά την ανάδειξή του το 1348 σε πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως. Τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, καθώς και κύκλος λογίων και καλλιτεχνών που τους συνοδεύουν από την Κωνσταντινούπολη, αποτελούν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο θα αναπτυχθεί και θα καλλιεργηθεί με συνέπεια μια υψηλής ποιότητας καλλιτεχνική παραγωγή, που υιοθετεί κωνσταντινουπολίτικα πρότυπα, ενημερώνεται έγκαιρα για τις τρέχουσες εξελίξεις στο χώρο της τέχνης και χαρακτηρίζεται από υψηλή αισθητική.

Η ίδρυση του Μυστρά συνδέεται με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204: η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατακερματίζεται, η Πελοπόννησος παραχωρείται στη φράγκικη οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων, που ιδρύει το Πριγκηπάτο της Αχαΐας και λίγα χρόνια αργότερα, το 1249, ο φράγκος πρίγκιπας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος κτίζει το κάστρο του Μυζηθρά στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, σε θέση καίρια για τον έλεγχο της κοιλάδας του Ευρώτα. Το κάστρο αυτό θα αποτελέσει τον πυρήνα της μετέπειτα καστροπολιτείας του Μυστρά, μιας από τις σημαντικότερες υστεροβυζαντινές πόλεις. Το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, ο φράγκος πρίγκιπας συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Βυζαντινούς. Για την απελευθέρωσή του ο βυζαντινός αυτοκράτορας απαιτεί ως λύτρα την παράδοση των κάστρων της Μονεμβασίας, της Μαΐνης και του Μυζηθρά, τα οποία και παραδίδονται τρία χρόνια αργότερα, το 1262. Η ασφάλεια, που παρέχει ο φυσικά οχυρός λόφος του Μυστρά, θα προκαλέσει τη μετακίνηση του πληθυσμού της Λακεδαιμονίας σε αυτόν, γεγονός που θα αποτελέσει την απαρχή της εξέλιξής του στο σημαντικότερο αστικό κέντρο της περιοχής.

Το 1348 αναδεικνύεται σε πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως. Τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, καθώς και κύκλος λογίων και καλλιτεχνών που τους συνοδεύουν από την Κωνσταντινούπολη, αποτελούν τον πυρήνα γύρω από τον οποίο θα αναπτυχθεί και θα καλλιεργηθεί με συνέπεια μια υψηλής ποιότητας καλλιτεχνική παραγωγή, που υιοθετεί κωνσταντινουπολίτικα πρότυπα, ενημερώνεται έγκαιρα για τις τρέχουσες εξελίξεις στο χώρο της τέχνης και χαρακτηρίζεται από υψηλή αισθητική.